e que foi o que

pasou neste ano que remata que non son quen de tomalo como totalidade, non hai nada que o defina, é estraño, foron pezas soltas, pequenas, sen relación entre si. o nexo que une as cousas todas que me acontecen é eu mesma e nada máis

o ano comezou perdida e rematou ubicada, a miles de quilómetros do sitio que me é natural

en decembro de hai un ano dicía: gastemos os días. agora digo que os días pasen de vagar, moi de vagariño, porque xa pasou mes e medio e non me decatei, e esta mañá de súpeto almorzaba chocolate no traballo e xa era unha máis, e deume medo o axiña que pasan os meses e que algunhas cousas muden tanto e outras sigan tan igual, como enquistadas nunha sorte de medo primitivo ao cambio

a cada ano que fago reconto de danos colaterais por feche (e con este xa van cinco inventarios) quéixome do mesmo, de canta xente vou deixando atrás. e por primeira vez a distancia non me parece tanta. estou lonxe fisicamente, mais de certo non creo que deixase de estar alá. e dáme espranzas de poder seguir así por algún tempo máis

o ano que vai ser fechado foi moi bo e moi malo ao mesmo tempo. sacou de min cousas marabillosas e tamén cousas terríbeis. foi un ano de introspectiva. un ano de natureza. un ano de convivir comigo mesma e de querer moito aos demais, aos do meu redor. foi o ano dos olliños azuis e das viaxes. por dentro e por fóra

foi ano de querer máis aínda bilbao, de fundirme na paisaxe noturna de compostela. dos seus habitantes. foi ano de idear ducias de proxetos que quen sabe se algún día sairán adiante. foi ano de perder todo o arquivo dixital e comezar de cero - pero a única perda tráxica é a da memoria-

o ano da desilusión política. o ano de sair á rúa sen medo. o ano de cambiar, tamén, o xeito de pensar e ver as cousas. evoluir, que lle chaman.

2009. casas de palla e barro. trafalgar square e a quintana. os ollos do león. unha festa de fridas. libros de cor violeta e cancións fermosas. a arte do outro lado da raia. unha lehioa, un novo buraco na orella. quizabes, volver estudiar. moitos libros, moitos versos impresos, moita música. un esguince nun pe, unha saúde por veces feble. e a promesa dun ano que chega por diante cargado de forza. por terceiro ano consecutivo, latinoamérica. que chegou para instalarse. e quen sabe cantas cousas máis acontecerán nesta cidade monstro

no nadal

as rúas de puebla fixéronme lembrar a primeira (e única) imaxe de caracas que ten rexistrada a miña memoria. as casas baixas de cores e os mercados con toldos azuis ocupando as beirarrúas, o aire quente e os autobuses destartalados. e cholula, coas súas ruínas gloriosas de pasado

a fin de semana enteira foi un dejavú constante de cousas diversas e sen ningunha relación aparente entre si
despois foi voltar ao monstro e velo así, achegándose, tan inmenso que aterraba, ocupando todo un val ate tan grande que non alcanzaban os ollos. o popocatepetl coroado de nubes e que fermosos os montes e que verde

(e o terror que sigo a sentir mentres leo de tlatelolco, que non se me saca da cabeza, e a sensación tan estraña na praza, tan fría, tan, non sei, tan pouco humana. de certo hai lugares que están malditos)

de ano en ano

falar galego foi unha sorte de exorcismo. pero màis aínda atoparse con m, alì no zòcalo cheo de xente lista pra patinar sobre xeo. atoparse e falar de cousas de alà, e sentir esa comprensiòn de quen è do mesmo sitio ca ti e tivo un contexto semellante. abrirse portas todas de golpe. cantas sorpresas depara cidade monstro

(e ter preparada unha postal dixital pra felicitarlles o ano e perdela porque a computadora non quere acender, e entòn facelo de palabra, asì, tan soso, sen imaxes. feliz cambio de ano. unha aperta enorme na distancia)

europa e o ballet

chegar á oficina e nada máis prender a computadora atopar isto é comezar o día de moi bo xeito, a pesar do frío que vai

Ataque Escampe - Europa e o ballet from mopalmact on Vimeo.

un video que de seguro ficará para a posteridade
un agasallo de nadal excelente

e o que me fixo rir!!!

cantábanme un mariachi o quizás quizás -que eu só coñecía na boca de natkingcole e nunca oira en directo- e pensei o difícil que é facerse unha pequena familia nesta cidade
quizais non o pensaba onte senon hoxe, despois de falar vía escaipi con catro dos pilares nos que se sostiña/sostén a miña vida compostelana. botei de menos cando dicían que non parecía que xa levase un mes fóra
e depois estivo tlatelolco, e a súa historia de sangue. e palpar a rabia e o sufrimento
ni un minuto de silencio en el banquete
(pues prosiguió el banquete)
dicía na inscrición en pedra

e finalmente veu X., que xa sabe todos os animais e sinalar todas as partes do corpo agás os ollos. e X mandoume bicos de ruido polo teléfono e entón sentín que este foi un domingo saudoso. deses de botar a vista atrás e poñerse metade triste metade leda

noites

nada ten sentido. non ten sentido baixar ás dúas da mañá a mercar aceite pra facer unha tortilla, ou debater sobre o atractivo de marvin gaye. non ten sentido beber vodka no país do tequila, ou durmir menos de tres horas entre semana. nin discutir se é mellor o pelo crecho de negra ou o meu pelo táboa. falar de identidade con xente de tan preto do país e tan diferente. sentir envexa dos que volven a casa polo nadal e facer plans pra xaneiro
percorrer de mañán tan cedo as rúas que van dun barrio a outro, mirando como vai espertando o día

a cidade déixase querer e iso é o que ten menos sentido de todo. será a base de empurróns que conseguirei facerme un oco na cidade. (e mentres, a. marcha de aquí e soa de fondo unha canción que cría esquecida, e que volveu tamén pra quedarse)

dende o cerro del judío, ao amencer, pódese ver un monte e un volcán. o monte ten a forma dunha muller deitaba cara arriba. así é que se conta a historia entre a muller que durme e o volcán, o popocatepelt, que nunca poderán estar xuntos. cidade monstro está completamente rodeada por montes e cerros. por iso os amenceres son tan fermosos, porque a luz vai recortando o seu contorno escarpado
non conseguín ficar esperta ate o amencer, quizais porque facía frío de máis, ou porque levaba horas e horas falando e bailando sen parar. mais o certo é que o espectáculo de luces pareceume incomparable a calquera outra cousa que mirara antes. atrapante e terrible ao mesmo tempo
a cidade vai conquistando ao pouco, como sabendo que lle sobra o tempo pra facelo. o seu ritmo é tan elevado que consume, que quita as forzas
e este -cuase a característica compartida de todo o continente- o país dos paradoxos, dos sensentidos. e sigo sen comprender a falta de acción dos últimos tempos, este tragar tragar tragar con todo. canto máis vou sabendo del, máis escuro semella o futuro que lle agarda. e ante isto, tamén a seguridade de que o 2010 vai ser un ano cheo de cousas interesantes. polo terríbeis

sobre a nube que ti mesma…

a banda sonora das últimas dúas semanas pasa indubidablemente por lene. pasa por cantas cousas dixen que faría ao chegar aquí e que vou facendo aos poucos. necesito actividade para esquecer o difícil de tecer unha rede neste país, da imposibilidade de facelo de luns a venres. alén do traballo, a semana queda reducida cuase ao sábado e o domingo. e isto é parte do movemento monstruoso da cidade: as distancias son tan grandes e escurece tan cedo

(e acabo de chegar e pretendo que todo sexa como se levase aquí mil días...)
a cidade paralízase coa chegada do nadal. hai máis carros, máis xente (se é que é posible) pola rúa. colocaron unha terrible árbore xigante pola que teño que pasar todos os días, e os veciños de todo o edificio enchen as súas casas de luces que parpadean e de bonecos vestidos de papá noel. o consumismo elévase aquí á enésima potencia
entón vou no bus, facendo equilibrios para non caer nas curvas mentres leo sobre o 68 mexicano. entón aprendo a facer malabares no patio ao carón da casa. entón investigo nas rúas do barrio buscando unha costureira, unha librería de modernos, un bar. baixo á bodeguita-de-la-esquina a buscar chocolate a horas indecentes da noite. prepárome para recibir unha visita que trae un paquetiño dende a casa, directamente das mans dos meus pais
e entón si que semella, a ratos, que leve aquí un mundo de tempo

a que non me pillas

sóbrame tempo

vou!!!

j.

j é awa. fala de cantas cousas lle acontecen ao seu pobo. fala de minas, de violacións, de mortes. fala de inseguridade. de inhumanidade. fala de goberno e de guerrilla. fala de como se violaron -e se violan- os seus dereitos. de como só comezaron a loitar cando souberon que tiñan dereitos
os awa, coma tantos outros pobos, loitan por defender o seu xeito de vida, as súas tradicións. a súa lingua
j fala do que os vellos chaman o "mal camiño escuro", polo que se apartan moitos mozos awas. fala de resistencia, de loita. nos seus ollos, que aínda non fixeron os vinte, pódese contemplar o cansancio de séculos. despídese con voz suave. sorrí. e no seu sorriso tamén garda o segredo da resistencia

e eu marcho pra casa cansa, mastigando a súa historia sen saber moi ben que facer con ela

dúas semanas

de todas as cousas que podían ser as primeiras semanas, nada facía supor que acabaría nunha sorte de ático pintando ollos sobre un lenzo branco rodeada de adolescentes. nin asombrada sobre respostas a preguntar arredor de sexualidade (que aínda pensen que unha muller coida mellor dun neno, ou que un home que tivo moitas relacións é un home con experiencia, mentres que unha muller é unha fácil).
sempre se aprende. apréndese, por exemplo, como de diferentes son as persoas que apenas son uns anos menores. ou canto de máis fácil é relacionarse con xente dun contexto semellante, poñamos por caso o estado.
despois están cuestións de como os xornalistas, antes incluso de falar, se detectan. e de como nos lugares máis inesperados xurden as persoas máis interesantes.
e finalmente, está achegarse á realidade indíxena, cuase tanto que podes palpala coas mans, a través das palabras. e mastigas a información durante horas, sen saber que facer con ela.
e chega o sábado e o mellor plan posible é baixar a antros de modernos. e pensar do domingo como un constructo estraño. e comeza a semana de novo

rede e liberdade

suscribo o manifesto. interesante a reflexión de folerpa

aos días de caos seguen días de máis caos. digamos, por exemplo, tardar unha hora e media en percorrer seis quilómetros, ou ir a unha exposición de arte modernote e que no medio dun lenzo xurda un inmenso dinasaurio azul, ou preparar a cámara e a grabadora pra facer un pouco de reporteira
que nos vaian coñecendo polo barrio é un xeito máis de tentar camuflarnos nunha cidade con tanta variedade e na que, paradoxalmente, é tan difícil que pasemos desapercibidas. tamén que conten chistes de galegos ou que me falen de alfonso x o sabio e de marisco. iso somos, de certo
e despois, despois pasear por entre árbores que lembran a un pasado magnífico que foi destrozado, e que os esquíos se acheguen con ollos curiosos. escribir, escribir a tantas bandas que xa unha cansa de repetir as mesmas cousas
e o frío, que vai chegando amodiño, e que lembra que si, que xa chegou decembro. e o axiña que pasou este ano eterno de indefinición e do que non sabería explicar como pasou

disfrazámosnos dos sesenta/setenta e así de curta supón a primeira incursión noturna. despois estivo ben que nos asustaran coa seguridade e que nos mirasemos rodeadas por un segundo de xente que era tan de fóra coma nós. aínda que case coa seguridade de que eu son a que está aquí pola maior das casualidades, botando a vista atrás. comeza a facer frío e os adornos de nadal están por todas partes
boto de menos falar en galego e aos pequenos. aínda non me deu tempo a decatarme de que estou aquí, e non en calquera outro lado

pretenden dar leccións de democracia, e isto é o que sucede dentro das súas fronteiras

aterrando

aprendo cousas. aprendo, por exemplo, que en méxico viven uns doce millóns de indíxenas. e existen máis de doce linguas vivas que non son o español. que nos últimos cen anos, a cidade afundiu máis de dez metros. de feito, na catedral pódese mirar o chan incriblemente inclinado. que o zócalo é unha praza bestial. que hai si, que hai mexicanos guapos. e bastantes modernos., en condesa e roma. que hai terremotos aquí. dos que dan medo. que existen buses e vagóns de metro só pra mulleres. que non hai brecha de xénero no acceso educativo -apenas- a barreira está toda concentrada especialmente no acceso ao traballo e noutros eidos. que vai a haber dous galegos na feira do libro de guadalajara, e probablemente perda o ver a chavela e a pamuk, un dos grandes descubrimentos dos últimos meses. que o traballo promete ser duro e a cidade un caos, un caos exquisito, que dixo h, ao que coñecemos procurando un lugar no que vivir

que pode que me perda a chavela e a pamuk

que os primeiros libros que me apareceron nun posto a rúa foron o rivas e perec

que rematei o dz e fascinoume

que adoro esta cidade e aínda acabamos de coñecernos

(e que sinto non poñer imaxes, mais aínda non tomei ningunha)

e cheguei a cidademonstro

saímos do aeroporto e entre nós e o coche que nos viñera a buscar había un río de uniformes verdes que non nos deixaba pasar. mesto, mesto como só o pode ser un uniforme verde de seguridade privada. despois amenceu e o paseo da reforma pareceu enorme e cálido, cheo de ceo, que foi certo o que dixo b, que se miraba ceo por todas partes. e despois palabras amables de benvida e ter unha mesa e un computador e sair cansísima por baixo das árbores do bosque de chapultepec e que non fixese falta a chaqueta e facer un mapa mental do barrio e decatarnos que xa está, que xa está. estamos aquí

(e quedaron atrás as interminables horas no avión, a paisaxe xélida do canadá, a cola inmensa de inmigración pra entrar no país. o grupo de heavy finlandés. deu igual ir a saltos entre o tráfico, a xungla, a contaminación, os comentarios ao noso paso. cinco libros e unha cámara de fotos que aínda non me atrevo a sacar á rúa. só preciso da cidade. e de tempo)

última hora

metinme na cama de meus pais cando xa o padre casares ía rematando. era o segundo luns consecutivo. e non o fixera antes dende había tanto tempo que non fun quen de lembralo. debía de ser moi pequena. a semana anterior fora alí, aqueixada dunha dor no peito que non me deixaba durmir nin pensar nin case respirar. onte, había algo na miña cabeza que me producía ese mesmo efecto. despois subín ao meu cuarto e abrín o libro que levaba tantísimo tempo a buscar. dz. e debe de ser certo que as cousas aparecen cando deixas de andar na súa procura. nin coruña, nin compostela, nin pontevedra. no andel máis baixo da única librería que hai aquí, apareceu, mentres escollía un volume para m, que ten saudades de ler en galego
como non podía ser doutro xeito, as vésperas da viaxe saldáranse cunha sorpresa desagradable. porque cada vez que vou marchar pasa algo. e desta pasou que perdín toda a miña memoria dixital. e o que sentín foi perder a miña propia memoria. a da cabeza. asumido que preocuparse e laiarse non vale de moito, tento deixar a tristura ao tempo que deixo quilómetros atrás. a tristura son os pequenos, que non poden entender que marcho por moito tempo. os seus ollos grandes coma mundos. a tristura é sacar unha por unha as fotos que colgan das paredes. os beixos aínda quentiños na cara. pecho unha fietra, abro outra. outro aire. outra paisaxe. unha memoria nova, baleira. que encher e traervos, de aquí nun ano

venres 13

de todas as saias e camisas de cores, e dos panos e as flores que nos adornaban o pelo, ninguén podía pensar no momento triste. botei a vista atrás e pensei se valía a pena. o ser humano é cobarde por natureza. máis tamén é curioso por natureza. pensei, si, no último ano, con todas as súas grandezas e as súas miserias. todas as veces que inchara os pulmóns pra rir. dos enfados monumentais, deses de segundo e medio de duración
pregunteime por que nos empeñamos tanto en falar das grandes viaxes, das experiencias da xente de mundo, cando o maior logro que acadaremos na nosa vida -ese que nos deberan escribir na esquela- é precisamente o sobrevivirlle ao día a día, seguir tendo a capacidade de facer que o coñecido siga sendo distinto co paso do tempo
e pensei, como penso cada vez que ando entre maletas e pasaxes, nos amigos. nos que seguen aí a pesar de todo
pensarnos coma un puzle, díxenme. un puzle de artesán, como explica perec, no que ningunha peza se asemella a outra, no que o debuxo imaxinario está por construir. no que o que nos une é que encaixamos, e que por vontade propia nos mantemos así, unidos, como por unha cordiña invisible, que diría a poeta
un puzle no que cada peza é insustituible

ter medo é natural. de feito, nin sequera son tan valiente como me quero facer crer a min mesma. mais o medo, por primeira vez en todo este tempo, non está na ida, senón na volta. en todas as posibles voltas, en a onde me levará todo isto. e pra iso, queda aínda tanto que camiñar


(imaxe roubada de aquí)

ás veces só é preciso saber dúas cousas. a primeira, que o enemigo dun mesmo está nun mesmo. a segunda, que non pasa nada se se fracasa

o libro negro

e entón remato o libro negro. e no final do libro negro, galip escribe "porque nada pode ser tan sorprendente como a vida. agás a escritura. si, por suposto, agás a escritura, o único consolo". e penso que ten razón
e porque o certo é que pouco importaba o final da novela. o realmente importante era a novela en si. cada páxina. cada asombrosa páxina. percorrer co dedo as rúas de estambul e querer estar alí. estambul, unha cidade máis para o mapa que levo gardado na miña cabeza. soa michael nyman e lembro o día que o escoitei tocar ás miñas costas, sentada no chan, apoiada contra unha parede fría coma o inferno. canto soñei con aquela música. como de baleira quedou a cabeza, que non había nada máis
remato o libro negro e miro a pila de libros que agardan enriba da mesa. o malo de viaxar é que non podes levar todo o que queres contigo. moitos dos libros que soñan con que os abra van ter que agardar alomenos un ano. pode que tamén as persoas. e xa non sei se un ano é moito tempo. ou non

equilibrio

preciso atopar o equilibrio. despois da semana curativa con a, preciso atopar o equilibrio se non quero que todo o bo e bonito destes quince días previos a marchar a cidade-monstro rache e se desfaga como se desfai a madeira cando arde

dicíannos que o primeiro paso para normalizalo todo cando chegas a un novo lugar é ter unha casa propia, aínda que só sexa un cuarto compartido ou un formigueiro cheo de cascudas. algo ao que poder chamarlle casa. eu creo que antes que unha casa, é preciso convencerse de que todo é normal, de que todo vai ir ben. ter esa casa construída na cabeza

curiosamente, nestes días de caos mental e frenetismo, atopo a serenidade nas cousas da eu que fun antes, hai uns anos ou hai uns días, repasando libros e obxectos do máis variado. lembrar, por exemplo, mentres escoito o nomadak, o grupo punk mongol que t poñía no coche cando iamos camiño dalgún lago alá polo mes de xullo. ou hoxe, cando me pediron un traballo que fixera na carreira, e descubrinme lendo uns textiños que escribira ha de haber uns tres anos ou catro. un sobre michael haneke e o outro sobre mario camus. descubrinme pensando que nada cambiara demasiado dende entón. nin o meu xeito de escribir, nin o meu xeito de organizar a información, nin o meu xeito vulgar de analizar e sintetizar. e iso deume unha tranquilidade que nada nos últimos días me puidera dar
morey, nun libro que é dende hai moito tempo a miña particular biblia, utilizaba a imaxe da cidade de dentro do peito. e eu, que xa teño roubada esa idea moitas veces, sinto que agora a cidade de dentro do meu peito é unha cidade con toque de queda, na que non se sabe moi ben que pode pasar, e na que a normalidade sería acordar un alto el fuego entre as partes. e despois durmir ate espertar nalgun outro sitio

a conta atrás

i.
eramos quince, porque faltaba a pequena s, que anda a soñar áfrica. dezaseis pra quince destinos, tan real, tan súpeto, que nos daba arrepíos
dicían que nun mes teño que estar na cidade-monstro. que teño que meter catro cousas na maleta e voar. non/despedirme. cruzar o gran mar por terceira vez
e sen saber todo isto a cidade respiraba tranquila. supoño que non me botou demasiado de menos, dende a última vez que a visitei. e xusto agora, díxenlle, xusto agora que vivimos un momento tan difícil, aquí e alá, é agora cando decido marchar. e ela, coa súa calma de sempre, respondeu. había que escoller, e escolliches

ii.
a deixa enriba da cama un último agasallo. unha pequena fiestra na que respirar aire puro cando estea lonxe dalí. no coche, camiño á estación, fálolle de canto cambia a vida unha decisión pequena ou tomada ás présas. se non viñese aquí, dígolle, se non viñese non habería venezuela, e non habería sáhara, e non habería méxico. se non viñese non estaría aquí contigo, e non tería cambiado tantísimo eu mesma. e ela, que cre que as cousas nunca pasan porque si, asinte. agarda a que marche o bus. promete que nos miraremos canto antes. do outro lado do mar, terei unha pequena fiestra, envolta en debuxos de prata, co recendo do mar que lambe o nerbioi. agardarei amarrada a ela mentres non cheguen as primeiras visitas

de manifestacións e cousas que non gostan moito

entre cincuenta e cen mil andan as cifras. ás veces os números son algo máis ca números. coa pel de pita. a figura feble de pousa antelo debuxada sobre o escenario ou o discurso vigoroso de xurxo souto. sentín orgullo. o orgullo do día de sol en que todo o mundo sae á rúa, aínda sabendo que pode que mañá ninguén lembre xa que o moveu a moverse. a historia cíclica deste país

e pode que si, que histórico sexa o dezaoito de outubro de dous mil nove, do mesmo xeito que histórico debe de ser o momento político de caos que vivimos. que menos que erguer a voz

...

despois sentín rabia. unha rabia terrible cara ao final, cando un xornalista da televisión saiu ao escenario a facer un directo para o telexornal mediodía. houbo berros. houbo increpacións ao propio xornalista, que estaba alí facendo o traballo que lle mandaban, sobre decisións non tomadas por el. quizais porque ese xornalista é un amigo, doeume. primeiro, porque a tvg deu unha cobertura a esa manifestación que ningún dos que estabamos alí podiamos imaxinar (alomenos tres directos). manipulación? non serei eu quen a negue. obviamente. pero atacar persoalmente a un xornalista non é xeito de manifestar o descontento. os xornalistas, a fin de contas son tan (ou ás veces máis) vítimas que os espectadores da manipulación que os políticos fan dos medios públicos de comunicación

kirmen uribe

miro con rabia a portada dixital de cultura de el país. ao parecer kindle ou hollywood son máis importantes de kirmen uribe, que ven de gañar o premio nacional de literatura. pode que sexa porque o escribiu en euskera e aínda non hai tradución ao español. miren o titular da nova: será que para algúns este feito xa é motivo suficiente de desprecio

a pesar de ter unha interesante vida interior cando estou soa (cousa que non significa máis que que non me aburro demasiado comigo mesma) teño a sensación contínua de que esto que rodea é un tempo baldeiro, de non facer nada. quizais por iso me obsesione cun libro que me ten fascinada case dende a primeira páxina, ou me dedique a facer notas mentais sobre cousas das que querería escribir e xa non lembro (pulula polo taboleiro da cabeza unha foto de arnaldo otegi, o enderezo dun hospital, retallos dunha ponte de teatro e cinema)
agardo impaciente por un correo que virá a me confirmar se pasarei ou non os próximos doce meses a uns miles de quilómetros de aquí. fálase de nadal en cuba e de tarde en cangas. fálase de desubicación e de saudade anticipada. de rural e futuro. e de como esquivar as preguntas de por que non me busco unha vida normal e me deixo de experimentos estraños



e de agasallo, un video preciosísimo

chuva

a nena, que vai cun paraugas de debuxos e medias vermellas, olla pra min mentres paso e ergue o brazo coma se fose o suficientemente alta como pra chocar comigo. a punta do seu paraugas dáme polo cóbado. eu ollo pra ela. sorrío. leva o flequillo todo despeinado polo vento. pasamos de largo e ambas quedamos mirando para atrás e sorrindo

mágoa non ter sido coma ela de nena

póñolle ao pequeno un videoclip de certos señores músicos e ponse a bailar coma un tolo. mentres, j xa está polo sur das américas e s conquistando a áfrica que fala un chisco de portugués
para pasar o rato merco libros, e reviso o correo todos os días agardando contestación. e mollo os pés e deixo correr as cousas estrañas que teñen as noites de sair. tento soster a ollada e non consigo arrincar unha soa palabra de quen ma sostén a min

vídeos

-8">

chegan videos que lembran bos momentos. que o cerebro humano é unha cousa asombrosa, e arquiva lembranzas coma se fosen fición, no mesmo apartado no que almacena os filmes ou as novelas. por iso, mirar as imaxes é unha viaxe interesante a unha realidade que non o é, pero que o foi. que fai que nos sintamos maiores e fai, tamén, que sempre teñamos folgos pra comezar de cero. eis a mellor parte de todo

(sinto que o video estea nunha lingua intraducible pra min, e que a partir do minuto tres todo sexa un monólogo dun dos organizadores, e que de certo o video poida ser pouco interesante pra quen pase por aquí)

descansar dunha fin de semana estraña, comezar outra

a.

coñecino hai xa algo máis dun ano. de certo pensei moito nel nos últimos meses, pero por motivos que nin eu mesma sei, nunca me atrevín a escribirlle. hoxe abro o correo e miro que teño tres mensaxes del. nun deles, ven só o enlace cunha nova. e entón a miña cabeza comeza a facer memoria
cando coñecín a a, estaba a piques de deixar de traballar para o goberno. había dúas cousas que eran case o motor da súa vida: a cultura -na concepción máis ampla do termo- e máis a protección dos discapacitados mentales. falaba, de calquera cousa, e te envolvía coas súas palabras. desas persoas con estrela, que brillan por si propios
a miña viaxe ía rematando, e con ela as esperanzas de voltar velo. o último día recibín un paquete. quen me ía mandar un paquete a sete mil quilómetros da miña casa? e era el, claro, que percorrera mil librerías caraqueñas para dar cos libros que eu non puidera atopar. os poemas dun galego que el regalaba a unha galega -e é que hai persoas que pasan por nós sen máis. hai outras que aparecen por algo. e que agardo que nunca desaparezan de todo-

i.

son varias cousas. é, por exemplo, ler a nova no xornal sobre oliver stone, que fai que teña unhas ganas inmensas de mirar o documental. é tamén ver o tráiler, claro. e que nunca deixa de sair na tele, e todo o que se di del. os rabinches infantís, que tanto mal fan
é, tamén, que o amigo dunha amiga vai a venezuela, e me pide que lle escriba sobre aló e o que eu vivín. e claro, el é antichavista -xa antes de ir- e eu, que non comparto eses -nin semellantes- ideas, totalmente faltas de argumentos, e que uso o socorrido consello de non creas o que che din, compróbao ti mesmo
ás veces pregúntome se o que teño é sorte de ir a lugares que merecen realmente a pena, ou é que en todas partes podes atopar a esperanza de que todo vaia mellor

ii.
despois é quedar sozinhos na casa, atanís e máis eu. atanís, que me despiolla mentres se pasea polos meus ombros. construímos xuntos unha cidade para vivir estes catro días nos que somos só os dous. ben, en realidade é unha aldea, así pequeniña, e como ningún dos dous sabe debuxar, pois facémola de palabras, que non hai quen nos critique na casa baleira
perseguimos libros que non aparecen por toda a costa atlántica, e facemos conxeturas sobre cousas que poden pasar/non pasar a medio prazo. comemos verde, descansamos, falamos en voz alta. desfrutamos do sol que xoga coa chuva aun correquetepillo. repasamos fotos vellas e pensamos en regalalas. alguén quere algunha?

poesía

xa hai moito teño un debate interno sobre o xeito no que mellor se comparte a poesía. asisto, nas tres últimas semanas, a recitais que, merecentes ou non deste nome, presentan a poesía de maneira radicalmente distinta
primeiro foron os cataláns, que conseguiron algo que para min era novo: facer ao público partícipe da súa actividade, da preparación e do evento. gostei deles porque racharon a liña de separación entre o que fai e o que vai mirar/oir. porque o importante non foi só a poesía, senón o todo final e o proceso de cada unha das partes
despois veu un recital deses que van con música. moi bonito, si. do que disfrutei. pero os artistas enriba do escenario e o resto abaixo. a única intervención posible, o aplauso
e despois veu o festival. non vou mentir. non me gustou o programa, non me gustaron os poetas (aínda que fixen dous grandísimos descubrimentos vindos do outro lado do minho e do outro lado do océano, e houbo algún máis que se salvou)
pasamos o domingo falando de poesía e das formas de provocación. e concordei cos demais e comigo mesma en varias cuestións. a primeira, na meirande parte dos casos é preciso algo máis que un bo recitador para facer partícipe á xente da poesía (vamos, que é preciso que os poetas baixen dos altares nos que viven e pensen de que xeito poden riscar esa maldita liña invisible que os mantén enriba do escenario, aló nos ceos, e ao resto dos mortais nos mantén abaixo). que facer algo máis aparte de ler tamén é unha arte. que un desnudo integral non é provocación, xa non (pode que o fose hai unhas décadas, non agora. para provocar con poesía é preciso amosar/falar de cousas incómodas, por exemplo, de cousas que ninguén fala. ou facer algo innovador). pensei en moitas máis cousas das que agora non me lembro. e de todos xeitos, o meu debate interno sobre o que é/non é poesía nunca remata. será por iso que hoxe vou á homenaxe a manuel maría. a ver se se me aclaran as ideas un pouquiño máis...

do outro lado da raia (ii)

tentaba facer un alegato contra-artístico. falar de canto odio aos artistas que se cren tal, e que pasan por diante dun cun aquel de superioridade. mais comezo a crer que iso é concederlles importancia de máis. comezou o día moi cedo, viaxando e cunha chamada de teléfono bonita, que falaba de mozambique. e pensei, mozambique, que envexa. despois pensei en poemas e videopoemas, quizais motivada por un libro e máis polo entorno, que estes días é bonito
vivindo a miña primeira vez de inmersión total no estado viciño, que non é outra cousa que a parte sul do país, río con que a xeneración xabarín soubese atravesar fronteiras, e bailo sobre o río e deixo pasar as horas coma quen tece e destece unha tea agardando a que chegue algo ou alguén

do outro lado da raia

fago cúmulo de frases para a posteridade. di x. que a minha segunda frase célebre dos últimos tempos é "o risco de que namore é cero", xusto despois de "tenho unha casa de palla que construir".
facemos cousas estranhas, ás veces, como namorar ou casas de palla, que vén sendo coma namorar, pero precisa de máis persoas. e planificamos con un mes de adianto cousas que pode que non se poidan cumprir. e viviriamos pra sempre nunha illa, pero desas de verdade, non das inventadas
(vai calor, e (re)descubro por que non me gusta o verán)
acordo todos os días mirando o minho, esa estúpida fronteira. entón o c pregunta que é o que hai do outro lado do río. pregunta se é espanha e eu que digo que non sei, que hai quen lle chama así pero de certo debe de ser outra cousa. entón pregunta de onde son eu. e, claro, son do outro lado do río. entón el remata pensando en voz alta que a galiza é moi grande, que ao outro lado do río se lle debería chamar doutro xeito. e a min chega a parecerme que ten razón

...

si, é certo que os amigos son os que mellor coñecen as dores que se nos van apegando, que algo así dicía a poeta. e é por iso que nunhas horas consiguen que te olvides de todos os males que revoaban pola cabeza, e que rías tanto ata quedar sen forzas e sen voz, e que penses que en realidade nunca marchaches e todo foi unha bonita invención dunha tarde aburrida
é verán, e o verán ten as cousas malas que son a calor e as moscas, e o exceso de tempo libre. pro calquera plan e bo pra combatelo. prá semana marcho outra vez, que é sempre estar marchando un xeito de afrontar a calor. pero desta, volvo tan axiña que ninguén se decatará de que faltei ;)

de volta

espertei soñando que aínda estaba alá. abrin os ollos, pero non me rodeaba o papel rosa e branco nas paredes, senón a pintura verde do meu cuarto de sempre. saltei da cama e puxen as zapatillas que n me regalara. no chan durmía o astérix lexionario, que en van tratara de ler, semanas atrás, en francés. aquela noite non pasara da segunda páxina
e entón viñéronme un mundo de cousas á cabeza, dun golpe. os ollos do león (que levan instalados en min dende hai días e ameazan con quedarse), o caderno de notas perdido no aeroporto, as voces, as caras, as imaxes. os mil recados que facer
e souben que desta sería moito máis difícil aterrar na realidade

plunge (e viii)

os dias pasaron tan axinha que son unha mistura de cousas na cabeza. os cuartos baleiros. os adeus pinga a pinga. a festa final. oir a cancion soando a todo volume no medio da praza da vila, non sei ben por culpa de quen. cantar. bailar. bicar. miles de fotos por todas partes, ser un libro nunha biblioteca viva. a rapaza lituana que falaba galego. os te quiero de t. os debuxos, as palabras. a seguridade de volver a atoparnos -ou non-. os bicos e as apertas. o facebook. as incursions en cuartos alleos no medio da noite. e rir. axudar a d a rematar a maleta. arrastrar a a fora da cama. os paseos noturnos por caminhos poirentos. o son da z. os ollos do leon. case sen durmir. ir a riga e non saber ben onde pasar a noite, que facer. e a maleta, que agora pesa menos que a ida. e as marcas todas na pel e a roupa toda rota e o sorriso que se agocha tralas bagoas

plunge (vii)

os ollos do leon son terriblemente luminosos. tanto que por veces e dificil manter a ollada. nos dias de despedida os ollos de todos semellan un algo pesarosos. as despedidas tenhen sempre un aquel de pode que non volva a ser. e xa non se sabe que escribir a modo de despedida, nin que dicir. a de onte, a primeira de todas, diluiuse co cansancio de cando o sol esta xa moi arriba, coma unha premonicion. e a casa non esta rematada. e pode que non volvamos nunca pra mirala. pero nestes dias iso e o menos importante. porque estan as persoas. e diso foi do que nos falou j, movendo os ollos nerviosa pola mesa, pola herba. e falou do primeiro dia, e de como o lume dunha fogueira era o unico que tinha para ofrecernos, e un pequeno cuarto con te quente, e estabamos calados ate os dentes e facia frio, e os mil cans non deixaban de ladrar

probablemente non precisaba dicir nada mais

e agora busco fotografias que regalar. fotografias de lagos e de moreas de palla e de animais e de acrobacias sobre a herba. de dias brillantes e de cicatrices e cortes nas mans. de vodka e danza. de aprender a dicir palabras en mil linguas

os ollos do leon son tan luminosos que as veces dan medo. e non sabes como levalos contigo do mesmo xeito que non sabes como manter vivo o lume cando xa non tes mais madeira que queimar

plunge (vi)

as tres cousas que se din que todo o mundo debera facer na sua vida, engadiria a de facer unha casa. facer unha casa coas propias mans antes que escreber un libro. unha casa que pode que non mires rematada e na que nunca vas vivir
cortar unha arbore ten tamen un certo toque pracenteiro. pelar a madeira e que as tuas mans se humedezan coa vida que corre por baixo da codia. porque q cortou a pola dunha arbore centenaria e a arbore sangrou, unha sorte de liquido escuro que arrecendia a vida
hai vidas que non poden ser contadas nun blogue, porque seria imposible atopar as palabras. e se durmes nun tipi indio probablemente o lume impida que arrefries coa chuva, ou que tenhas medo cos tronos
as mulleres lituanas son incriblemente fermosas. os nenos, como todos os nenos dos sitios pequenos, falanche cando pasas ao seu lado pola rua. e sonten curiosidade por quen tenhen a pel mais escura. cada persoa e un libro no que poder ler. e nestas tres semanas lin tantisimos que non son quen de pechar os ollos co asombro
so restan sete dias e so a promesa de visitar riga de noite me pode facer sorrir

plunge (v)

construir algo coas tuas propias mans ten ese encanto que ven de vello. primeiro traballamos arreo, sen saber moi ben como xuntar todos os materiais. despois empezamos a facer as paredes, a chantar a palla nos paus afiados durante horas. e cortar arbores, e empacar palla e palla e mais palla, todo un mundo de palla, e as feridas nas mans e a pel aspera e a machada sempre a traballar, e cargar a lenha no lombo e pasar o dia espantando os mosquitos, bravos como feras
lituania e cha, tremendamente cha, e pode que por iso tenha tanta auga doce. e nadar nun inmenso lago pola noite e so comparable ao pracer de quecer o corpo canda o lume. espertar cada manha e mirar que ao teu redor so hai arbores e mais arbores, e son tan mestas que case non podes ver as nuben que aproximan chuva a cada rato
e despois esta a xente. que j maldiga porque non sabe falar ingles, non pode falar comigo. e oir as mil historias da boca de t, que viaxou por medio mundo e ten unha curiosidade inmensa por todo. e cando me preguntan se me gustaria vivir asi, como j, no medio da nada, dame medo pensar que no fondo si que me gustaria, algun dia, descansar de todo e de todos, e perderme nun sitio coma este
e sei que botarei de menos todo este verde nos ollos cando volte a casa

plunge (iv) conversas noturnas

- son un home afortunado. estou nun cuarto eu so con catro mulleres
- non tes posibilidades. unha ten mozo estable dende hai anos, outra e lesbiana, ela e galega e eu son negra
- ???

plunge (iii) a casa de te

pasaron catro dias a construir unha mesa e dous bancos e mais un columpio e despois grabar os nosos nomes na madeira. e o unico que podia pensar e que esa casa de certo estaba cimentada sobre un amor absoluto ao entorno e as suas xentes. non quixen marchar dali. e serenamente descubrinme no futuro, porque souben que algun dia seria coma ela, a muller da casa do te
fiquei sorprendida ao descubrir que as diferencias non son tan grandes e unha cancion calquera pode lembrar a outra dun lugar tremendamente afastado, e que ao pe do lume, pola noite, todos precisamos de todos para ser un pouco mais felices. alomenos pra poder sorrir

plungue (ii)

se algo tiveron en comun os meus ultimos tres aniversarios e que estaba lonxe da casa e que chovia. choveu, choveu onte, e mentres corriamos dende a sauna a saltar nunha lagoa friisima no medio da noite decatabame de cantas cousas diferentes se poden vivir en tan pouco tempo. manha comezamos co barro e as pedras e niso consiste todo plan de futuro. e probei as augas xelidas do baltico, e aprendin a comunicarme cos nenos so con xestos e probei tes das mais estranhas plantas. tenho un ano mais desde onte, e ten unha importancia minima. porque estou aqui, estou aqui e os dias marchan tan axinha que pode que nin me decate que pasou todo isto

plunge (i)

probablemente non me creriades se vos digo que ao meu caron esta un rapaz de dezaseis anos e dous metros de estatura xogando ao supermario. si, son dias de contrastes. de bailar la bamba minutos despois de ter aprendido alguns pasos de bailes tradicionais xordanos. dende a fiestra que tenho diante podo mirar a extension de casas baixas, de so dous pisos, por entre a paisaxe verdisima. si, parecemos un cumio de nacions, bastante mais unidos que os que levan ese nome, a pesares de que nos acabamos de conhecer. e asi e que nos traducen dende o lituano ao ingles, e de sup[eto xurden os marmurios que traducen ao frances, ao arabe e ao italiano. as veces ao galego, tamen. probar a cada momento comidas estranhas, xogar a xogos que tenhen a unica finalidade de facernos rir. controlar o teclado pra que non salte co cirilico e lembrar que non se poden colocar tiles

non saberia contar cantisimas cousas me fascinaron nestes tres dous dias. pode que as nenas, coas suas trenzas loiras rindo porque non conhecemos o seu idioma. ou as vellas con vestidos de flores e sombreiros de palla. ou quizais a acordeonista e o grupo de nenos cantando pra darnos a benvida ou cada un dos trucos que se nos van ocorrendo aos once que somo pra esquecer que non existe lingua comun posible. o corpo e a millor linguaxe

e a fotografia. prometo subir fotos en canto poida. e ter as saudades xustas de ala

unha vez máis

o odio visceral aos domingos é tamén un xeito de posicionarse. deixar todo sempre para o último momento ou deixar correr as horas coma se o tempo non tivese a máis mínima importancia. unha sorte de animaliño de menos dun ano rachoume pola metade un libriño de cedé, partindo en dous a unha sorte de icona da infancia. e quizais isto fose do máis interesante que pasou nos dous últimos días se non fose porque todos os anteriores estiveron cargados de cousas que xa ninguén sabe se merecen a pena ser contadas ou non
pasan as horas, si, e comeza a invadir o pánico escénico xa case habitual antes de emprender unha nova viaxe, aínda que desta sexa pequena e quizais non poida sequera ser digna ese nome. e por que será que cando volva, xa dentro de nada, estou segura de que todo vai ser un tanto distinto. que perdín un recital, convidada por unha das grandes deste maldito pueblo, e nisto consiste todo arrepentimento posible. mais prometo facer propósito de enmenda: non deixar que nada estrague o tempo que vén por diante
feliz vrao. prometo enviar novas en canto poida

idas e voltas

sanxoán, sampedro e ultreia. as festas do bairro e os concertos. guías do báltico. perder chupetes. mercar sacos de durmir. durmir de pé. vacinas. casas de barro e palla. deixa que che pase a lingua pola perna de pau. profesores magníficos na memoria histórica. maletas varias de casa en casa e, finalmente, ir morrer a algún aeroporto. alguén da máis?

reencontros

primeiro foi camiñar ate ence e acariñar as cores vivas da plumaxe de atanís. despois volveu ser a cidade, a inmensa cidade reptando, escorregando polos dedos coma un peixe noviño. mercar o xornal onde sempre, e as librerías e a roupa de segunda man, e o mercado con carros de flores na porta e as augas lamacentas do nerbioi, picadas pola poalla

era a cidade enteira a provocar fortuitos encontros visuais entre descoñecidos, e entre antigos amores, e turistas fotografando paisaxes sen importancia, mentres na pedra bulía a verdadeira alma da cidade


mais habería que falar entón de s., da pequena s. tocando o piano nun salón ateigado dos máis estraños instrumentos musicais, e despois falar da luminosa donostia, cos seus xardíns inzados de flores e os areais ateigados de peles douradas. das conversas nocturnas sobra a india e o alén-mar, das cores dos vestidos, dos sorrisos desdentados na ribeira dos centos de ganges que cruzan o mapa
dos reencontros, de tantos meses de ausencias obrigadas. das pequenas dores -compartidas- de todos os días e dos proxectos de futuro. de marchar coa pel cuberta da sal do cantábrico e promesas de mil cartas dende o norte e voltar, voltar sempre, alá polo ecuador dun verán que non tardará en chegar

de vacas

lendo o último texto de cabaretvoltaire lembrei que no verán pasado apenas probei o leite. é curioso como se traspapelan as lembranzas na memoria e de súpeto saltan, como activadas por un resorte. no sitio no que estaba entón o leite era un artigo de luxo, e apenas o goberno podía garantilo para os nenos -e sempre en po-
era estraño abrir a neveira e que nunca houbese un cartón de leite. mais, de botar, o que máis botaba de menos eran as vacas. resultaba raro pasear por unha paisaxe tan verde e ver tan poucas vacas. das que había, todas tremendamente fracas, desas que din que son indias e que aguantan máis a calor (e que nunca souben se era certo ou unha cábala de quen o contaba)
pensaba entón como sería unha paisaxe aquí sen vacas

semella que a única preocupación que temos hoxe en día é abrir a neveira e que siga habendo un cartón de leite dentro. apenas se le, mira ou oe del. quizais teña razón jaureguizar e as mortes lentas manquen menos. o caixa negra das vacas tolas lembraba esta semana (xa pasadas as europeas) que fai case unha década que ninguén volve a vista cara o rural galego. porque, se cadra, pra todos nós o mellor sería que o leite aparecese directamente na cunca, pra así non ter que ler de onde son as vacas ás que llo munxiron

elecións europeas

sorpréndeme -e non sei por que a estas alturas- que UPyD conseguira en Gz 14.019 (o 1,29% dos votos) mentres que outros partidos como II só conseguiu o 0,31%. do PP e do PSOE non digo nada. tampouco dos resultados en EH. creo que xa non queda nada por dicir

(bonitas palabras pra ter que ver cunhas elecións, por outra parte)

china

visitas tan fugaces que deixan un sabor estraño. un saber somentes que queres cruzar o globo pra ir visitar o continente prometido, e que pase axiña o tempo (ou botalo pra atrás un par de anos)
e un caderno chegado de terras lonxanas que agarda que lle contes historias marabillosas